علت، علائم و راه های درمان بیماری عفونی

بیماری عفونی در انسان زمانی رخ می‌دهند که موجودات ریز و مزاحمی به نام پاتوژن به بدن راه پیدا می‌کنند، در آن‌جا تکثیر می‌شوند و به سلول‌ها یا سیستم‌های بدن میزبان آسیب می‌رسانند. این عوامل بیماری‌ها غالباً می‌توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. این مهاجمان ناخوانده از بیرون به بدن انسان راه پیدا می‌کنند و سلامتی‌اش را به خطر می‌اندازند. پاتوژن‌ها که باعث بیماری‌های عفونی می‌شوند شامل ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ ها، انگل‌ها و به ندرت پریون‌ها هستند. هر کدام از این گروه‌ها می‌توانند بیماری‌های مختلفی را ایجاد کنند، از سرماخوردگی ساده تا بیماری‌های جدی‌تر.

این بیماری‌ها می‌توانند از طریق تماس مستقیم ما با سطوح، هوا و مواد غذایی آلوده یا حتی انتقال از طریق جانوران به انسان منتقل شوند. در این متن، به برخی از مهمترین بیماری‌های عفونی اشاره خواهیم کرد و به بررسی علل ابتلاء به آن‌ها، راه‌های تشخیص، شیوه‌ی پیشگیری و درمانشان‌ اشاره خواهیم کرد.

علت بیماری‌ های عفونی

علت اصلی ابتلاي انسان به بیماری‌های عفونی، ورود پاتوژن‌ها به بدن است. این عوامل بیماری‌زا می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• ویروس‌ها: ذرات بسیار کوچکی هستند که در حاشیه‌ی مرز بین موجود زنده و غیرزنده قرار می‌گیرند. آن‌ها فاقد ساختارهای سلولی حیاتی مانند ریبوزوم، میتوکندری و اندامک‌های دیگر هستند. به همین دلیل، توانایی تولید انرژی و پروتئین را به طور مستقل ندارند و به طور کامل به سلول‌های زنده وابسته هستند. ویروس‌ها از یک هسته اسید نوکلئیک (DNA یا RNA) و یک پوسته پروتئینی تشکیل شده‌اند.

آن‌ها باید سلول را آلوده کنند و از اجزاء سلول برای تکثیر خودشان استفاده کنند. اینگونه است که ویروس‌ها می‌توانند باعث بیماری‌ شوند.

• باکتری‌ها: موجودات تک سلولی زنده‌ای هستند که می‌توانند در داخل و خارج بدن انسان زندگی کنند. برخی از باکتری‌ها مفید هستند، اما برخی دیگر می‌توانند باعث بیماری شوند.
• قارچ‌ها: موجودات زنده‌ای هستند که در خاک، آب و هوا یافت می‌شوند. برخی از قارچ‌ها می‌توانند باعث عفونت در انسان شوند.
• انگل‌ها: موجودات زنده‌ای هستند که از موجودات دیگر به عنوان میزبان برای زنده ماندن و تکثیر استفاده می‌کنند. انگل‌ها می‌توانند باعث بیماری‌های مختلفی شوند.

انواع بیماری ‌های عفونی

انواع بیماری عفونی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که شامل موارد زیر است:

• بیماری‌های ویروسی: آنفولانزا، سرخک، تب‌خال،‌ آبله مرغان، ‌اچ آی وی (HIV) و همچنین ویروس کرونا
• بیماری‌های باکتریایی: سل، پنومونی، مننژیت و عفونت‌های ادراری، پوستی و گوارشی
• بیماری‌های قارچی: عفونت‌های قارچی توسط قارچ‌ها مانند کاندیدا و آسپرژیلوس ایجاد می‌شوند. این بیماری‌ها ممکن است در پوست، ناخن، دهان و اعضای تنفسی رخ دهند.
• بیماری‌های انگلی: این بیماری‌ها توسط انگل‌ها مانند کرم‌ها، میکرواسکلریدی‌ها و پارازیت‌ها ایجاد می‌شوند؛ مانند مالاریا، تریکوسلریس و عفونت‌های ایمونودفیسیتی

بیماری های عفونی خطرناک

خطرناک‌ترین بیماری‌های عفونی آن‌هایی هستند که به راحتی سرایت می‌کنند، کشنده هستند و هیچ درمان یا واکسنی برایشان وجود ندارد. برخی از آن‌ها عبارتند از:

• ذات‌الریه: ذات‌الریه یا پنومونی، یکی از انواع بیماری‌های ریوی و به معنای عفونت ریه است که توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها ایجاد می‌شود. عامل ذات‌الریه، پس از عطسه یا سرفه توسط قطره‌های مایع در هوای تنفسی منتقل می‌شوند و از طریق بینی یا دهان وارد بدن می‌شوند. پنومونی همچنین از طریق تماس با سطوح آلوده نیز قابل انتقال است. در این بیماری، ریه‌ها ملتهب می‌شوند و کیسه‌های کوچک هوایی یا آلوئول‌ها پر از مایع می‌شوند و تنفس دشوار می‌شود. ذات الریه، عامل اصلی مرگ ناشی از عفونت در کودکان با سن کم‌تر از پنج سال در سراسر جهان است.
• ابولا: ابولا یک ویروس کشنده است که از طریق تماس با مایعات بدن فرد آلوده سرایت می‌کند. علائم آن شامل تب، سردرد، درد عضلانی و خونریزی است.
• ماربورگ: ماربورگ ویروسی مشابه ابولا است. از طریق تماس با مایعات بدن فرد آلوده سرایت می‌کند و علائمی مشابه ابولا ایجاد می‌کند.
• اچ آی وی (HIV): اچ آی وی ویروسی است که به سیستم ایمنی بدن حمله می‌کند. از طریق تماس با خون، مایعات بدن و تماس جنسی سرایت می کند. علائم آن شامل تب، خستگی و تورم غدد لنفاوی است.
• هپاتیت سی: هپاتیت سی ویروسی است که به کبد حمله می‌کند. از طریق تماس با خون و مایعات بدن سرایت می‌کند. علائم آن شامل خستگی، حالت تهوع و استفراغ است.
• سل:‌ سل یک بیماری باکتریایی است که به ریه‌ها حمله می‌کند. از طریق هوا سرایت می‌کند. علائم آن شامل سرفه، تب و کاهش وزن است.

مواردی که ذکر شد، تنها چند نمونه از خطرناک ترین بیماری‌های عفونی هستند. بسیاری از بیماری‌های عفونی دیگر وجود دارند که می‌توانند جدی و حتی کشنده باشند. مهم است که در مورد این بیماری‌ها آگاه باشید و اقداماتی را برای محافظت از خود در برابر آن‌ها انجام دهید.

علائم بیماری های عفونی

بیماری‌های عفونی می‌توانند عوارض مختلفی را در بدن ایجاد کنند. این عوارض به نوع بیماری، شدت عفونت و سلامت عمومی فرد بستگی دارد. برخی از عوارض شایع بیماری‌های عفونی عبارتند از:

• تب: افزایش دمای بدن به عنوان یک واکنش طبیعی به عفونت است.
• لرز: لرزش غیر ارادی بدن در پاسخ به تب است.
• خستگی: احساس ضعف و بی حالی
• درد: درد می‌تواند در عضلات، مفاصل یا سایر قسمت‌های بدن باشد.
• التهاب: تورم، قرمزی، گرما و درد در محل عفونت
• چرک: تجمع مایع عفونی در محل عفونت
• اسهال: دفع مدفوع شل و آبکی
• استفراغ: دفع محتویات معده از طریق دهان
• کم آبی بدن: از دست دادن مایعات و الکترولیت‌ها
• نارسایی تنفسی: مشکل در تنفس
• شوک: افت ناگهانی فشار خون

در صورت مشاهده هر گونه علائم عفونت، به پزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.

تشخیص بیماری های عفونی در بدن

پزشک برای تشخیص دقیق بیماری‌های عفونی، از یک یا چند آزمایش استفاده می‌کند. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا عامل بیماری‌زا را شناسایی کند، شدت عفونت را تعیین کند و در نهایت بهترین روش درمان را برای شما انتخاب کند.

انواع آزمایش های تشخیصی عفونت

• نمونه‌گیری از بینی یا گلو: برای تشخیص عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی در دستگاه تنفسی فوقانی.
• انجام آزمایش خون: برای تشخیص عفونت‌های خونی، بررسی سطح آنتی‌بادی‌ها و یا بررسی عملکرد سیستم ایمنی بدن.
• آزمایش ادرار: برای تشخیص عفونت‌های مجاری ادراری یا کلیوی.
• آزمایش مدفوع: برای تشخیص عفونت‌های روده‌ای.
• آزمایش بزاق: برای تشخیص عفونت‌های دهانی یا ویروسی مانند HIV.
• بیوپسی: برداشتن نمونه کوچکی از بافت برای بررسی دقیق‌تر در آزمایشگاه.
• تصویربرداری: استفاده از اشعه ایکس، سی تی اسکن یا ام آر آی برای بررسی عفونت در قسمت‌های مختلف بدن.

در برخی موارد، برای تشخیص دقیق، پزشک ممکن است چندین آزمایش را تجویز کند. اگر علائم شما شدید باشد، ممکن است پزشک قبل از دریافت نتایج آزمایش، درمان را شروع کند.

راه های درمان بیماری‌ های عفونی

درمان بیماری‌های عفونی به نوع عامل بیماری‌زا (ویروس، باکتری، قارچ، انگل) و شدت عفونت بستگی دارد. به طور کلی، روش‌های درمان عبارتند از:

دارو درمانی

• آنتی‌بیوتیک‌ها: برای درمان عفونت‌های باکتریایی.
• داروهای ضد ویروسی: برای درمان عفونت‌های ویروسی.
• داروهای ضد قارچ: برای درمان عفونت‌های قارچی.
• داروهای ضد انگل: برای درمان عفونت‌های انگلی.

درمان ‌های حمایتی

• استراحت کافی: برای کمک به بهبودی بدن.
• نوشیدن مایعات کافی: برای جلوگیری از کم‌آبی بدن.
• مصرف غذاهای سالم: برای تقویت سیستم ایمنی بدن.
• کنترل علائم: مانند تب، درد و خستگی.

اقدامات درمانی دیگر

• جراحی: برای تخلیه چرک یا برداشتن بافت عفونی.
• تزریق خون: برای جایگزینی خون از دست رفته در عفونت‌های شدید.
• ایمونوتراپی: برای تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت‌های خاص.

نکات مهم: همیشه داروهای خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید. مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند باعث مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها شود. در صورت داشتن هرگونه سوال یا نگرانی در مورد درمان خود، با پزشک خود مشورت کنید.

پیشگیری از ابتلا به بیماری ‌های عفونی

بیماری‌های عفونی از جمله شایع‌ترین بیماری‌ها در جهان هستند که می‌توانند سلامت افراد را به خطر اندازند. خوشبختانه، با رعایت برخی اقدامات پیشگیرانه می‌توان از ابتلا به بسیاری از این بیماری‌ها جلوگیری کرد.

رعایت بهداشت فردی

• شستن مرتب دست‌ها: شستن دست‌ها با آب و صابون به خصوص بعد از استفاده از توالت، قبل از غذا خوردن و بعد از سرفه یا عطسه، از انتقال بسیاری از بیماری‌های عفونی جلوگیری می‌کند.
• استفاده از دستمال کاغذی: هنگام سرفه یا عطسه از دستمال کاغذی استفاده کنید و سپس آن را به درستی در سطل زباله دربسته بیندازید.
• عدم تماس با چشم، بینی و دهان: از تماس دست‌های آلوده با چشم، بینی و دهان خودداری کنید، زیرا این نواحی راه ورود بسیاری از میکروب‌ها به بدن هستند.

رعایت بهداشت محیطی

• تمیز نگه داشتن منزل و محل کار: سطوحی را که به طور مکرر لمس می‌شوند مانند دستگیره درها، تلفن و کیبورد کامپیوتر را به طور مرتب تمیز و ضدعفونی کنید.
• شستشوی صحیح میوه‌ها و سبزیجات: قبل از مصرف میوه‌ها و سبزیجات آن‌ها را به طور کامل با آب و صابون بشویید.
• جلوگیری از تماس با حیوانات آلوده: از تماس با حیوانات بیمار یا وحشی خودداری کنید.

کلام آخر

بیماری‌های عفونی در اثر ورود ارگانیسم‌های مضر به بدن ایجاد می‌شوند. این بیماری‌ها می‌توانند از طریق تماس مستقیم با عامل عفونی، مواد آلوده، آب و هوا یا حتی از طریق تغذیه و راه‌های دیگری منتقل شوند. در این مطلب از بهترین آزمایشگاه در تهران به بررسی بیماری‌های عفونی، انواع آن، علائم، روش‌های تشخیص و راه‌های پیشگیری از آن‌ها پرداختیم.