آزمایش خون
آزمایش خون یک اصطلاح کلی است که به توسط خون گیری از فرد آزمایش دهنده انجام می شود ولی به طور دقیق تر می تواند بسیاری از آزمایشات را شامل شود. یکی از آزمایشاتی که در اکثر آزمایشات درخواستی پزشکان وجود دارد، آزمایش “شمارش کامل خون” یا CBC است. در ادامه به اجزای آزمایش CBC و تفسیر هر کدام می پردازیم. شمارش کامل خون، همچنین به عنوان CBC شناخته می شود، یک پنل خون جامع و ضروری است که به پزشک شما اجازه می دهد تا هر نوع سلول را در خون شما ارزیابی کند. CBC میزان گلبول های قرمز (RBC)، گلبول های سفید (WBC) و پلاکت ها (PLT) را اندازه گیری می کند. هر یک از این نوع سلول های خونی وظایف مهمی را انجام می دهند، بنابراین تعیین سطح آنها می تواند اطلاعات مهم سلامتی را ارائه دهد. CBC ممکن است برای کمک به تشخیص طیف وسیعی از شرایط سلامتی و همچنین نظارت بر نحوه تأثیرگذاری بدن توسط بیماری‌ها یا درمان‌های پزشکی مختلف استفاده شود.
هدف از انجام آزمایش خون
هدف از شمارش کامل خون این است که جزئیات وضعیت سلامتی شما را به پزشک ارائه کنید. این آزمایش یک ابزار پزشکی مهم است زیرا از یک نمونه برای تجزیه و تحلیل طیف کامل سلول های موجود در خون و همچنین برخی از ویژگی های آن سلول ها استفاده می کند.از آنجایی که CBC اطلاعاتی در مورد هر نوع سلول در خون ارائه می دهد، می تواند اطلاعات مربوط به طیف گسترده ای از مشکلات پزشکی را ارائه دهد.
کاربردهای اولیه CBC تشخیص، نظارت و غربالگری است:
CBC می تواند بسیاری از ناهنجاری های مختلف را در خون شناسایی کند که می تواند با مشکلات پزشکی مشخص مرتبط باشد. به همین دلیل، CBC اغلب به عنوان یک تست تشخیصی استفاده می شود. در بسیاری از موارد، می‌تواند شرایط خاصی را تأیید یا رد کند و ممکن است در کنار سایر آزمایش‌ها برای رسیدن به تشخیص قطعی استفاده شود.
مانیتورینگ، فرآیند پیگیری وضعیت بیمار در طول زمان است. CBC می تواند برای نظارت بر بیمارانی که قبلاً مبتلا به اختلالات خونی تشخیص داده شده اند استفاده شود. می تواند به نحوه پاسخ وضعیت فرد به درمان کمک کند، و ممکن است برای مشاهده عوارض جانبی برخی درمان‌های پزشکی استفاده شود.
غربالگری، آزمایشی برای یافتن مشکلات سلامتی قبل از بروز علائم است. در برخی موارد، پزشک ممکن است CBC را به عنوان یک آزمایش غربالگری در طول معاینات معمول تجویز کند.
آزمایش خون چه چیزهایی را نشان می دهد؟
CBC شامل اندازه گیری های متعددی است که شامل تعداد سلول های خون و برخی از ویژگی های فیزیکی آن ها می شود. یک CBC استاندارد شامل چندین عنصر مربوط به گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها است که در بخش های زیر توضیح داده شده است.
در طول انجام آزمایش خون، نمونه کوچکی از خون شما گرفته می‌شود و سپس در آزمایشگاه برای بررسی عوامل مختلف مورد آزمایش قرار می‌گیرد. این عوامل می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- سلول‌های خونی: گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها.
- مواد شیمیایی: قند خون، چربی‌ها، الکترولیت‌ها، پروتئین‌ها و هورمون‌ها.
- آنتی‌بادی‌ها: پروتئین‌هایی که توسط سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با عفونت‌ها تولید می‌شوند.
- DNA: برای آزمایش ژنتیکی.
آمادگی پیش از انجام آزمایش خون
هیچ آمادگی خاصی قبل از شمارش کامل خون لازم نیست.در برخی موارد، شمارش کامل خون همراه با سایر آزمایشات خون انجام می شود. هنگامی که بیش از یک آزمایش خون انجام می دهید، ممکن است ارائه دهنده شما از شما بخواهد که برای مدت معینی قبل از آزمایش چیزی نخورید. (مانند آزمایش قند خون ناشتا)اگر سؤال یا نگرانی در مورد هر نوع آماده سازی آزمایش دارید، برای دستورالعمل های خاص با پزشک یا آزمایشگاه خود تماس بگیرید.
اختصارات مهم در خواندن آزمایش خون
در هر برگه آزمایش خون، تعدادی واژه به صورت اختصاری نوشته شده است که اطلاع از معنای هر کدام برای تفسیر آزمایش خون الزامی می‌باشد.
CBC: این آزمایش جهت بررسی کامل خون صورت می گیرد و به تشخیص عفونت، حساسیت و اختلالاتی مانند کم خونی، مشکلات انعقادی، سرطان خون و اختلالات مرتبط با ایمنی کمک می کند.
Hb: این فاکتور به بررسی هموگلوبین می‌پردازد. با ارزیابی سطح هموگلوبین می‌توان به وجود کم خونی یا عدم وجود آن پی برد. همچنین با بررسی سطح Hb می‌توان تشخیص داد که بیمار به انتقال خون احتیاج دارد یا نه.
HCT: این مورد که هماتوکریت نام دارد به ارزیابی میزان گلبول های قرمز در حجم کلی خون می‌پردازد. در مواردی مانند سوء تغذیه، کم خونی، از دست دادن میزان قابل توجهی از آب بدن یا بررسی احتمال سرطان خون، در انجام آزمایش خون از HCT استفاده می شود. محدوده نرمال هماتوکریت برای مردان 5/41 تا 4/50 و برای زنان 9.36 تا 6/44 درصد است.
WBC: عامل دیگری که معنای آن برای تفسیر آزمایش خون مورد نیاز است، WBC است. این فاکتور به شمارش گلبول‌های سفید خون یا لکوسیت‌ها می‌پردازد و برای بررسی میزان توانایی بدن برای مقاومت در برابر عفونت‌ها استفاده می‌شود. همچنین طی این آزمایش گلبول‌های سفید مونوسیت، لنفوسیت، ائوزینوفیل، نوتروفیل و بازوفیل مورد شمارش قرار می‌گیرند. محدوده طبیعی برای این فاکتور در آزمایش، 4500 تا 11000 سلول در هر میکرولیتر است.
MCHC: یکی دیگر از فاکتورهایی که برای بررسی کم خونی استفاده می‌شود، آزمایش MCHC است. این آزمایش برای اندازه گیری شاخص میانگین وزن هموگلوبین نسبت به حجم گلبول های قرمز خون استفاده می شود.
تفسیر آزمایش خون
تاکنون با بسیاری از فاکتورهای مهم در چکاپ و انجام آزمایش خون آشنا شده‌اید. پیش از بررسی سایر فاکتورها ذکر این نکته لازم است که در زمان تفسیر نتایج آزمایش خون باید مواردی چون جنسیت فرد، سن، سابقه بیماری زمینه ای و سوابق پزشکی خانوادگی در نظر گرفته شود.
فاکتورهای موجود در آزمایش CBC | محدوده نرمال |
گلبول های سفید | 4500 تا 11000 (سلول/ میلی لیتر) |
گلبول های قرمز | 5/4 تا 9/5 میلیون سلول در میلی لیتر (مردان) 1/4 تا 1/5 میلیون سلول در میلی لیتر (زنان) |
هموگلوبین | 14 تا 5/17 گرم/ دسی لیتر (مردان) 5/13 تا 9/16 گرم / دسی لیتر (زنان) |
هماتوکریت | 5/41 تا 4/50 (مردان) 9/35 تا 6/44 (زنان) |
پلاکت | 150000 تا 400000 پلاکت در میلی لیتر |
RBC در آزمایش خون بیان کننده سطح گلبول‌های قرمز است که سطوح غیرطبیعی آن می‌تواند حاکی از کم خونی، کم آبی بدن و خونریزی باشد. محدوده طبیعی برای مردان 5/4 تا 9/5 و برای زنان 1/4 تا 1/5 میلیون سلول در هر میکرولیتر است.
MCV به بررسی متوسط حجم هموگلوبین‌ها می‌پردازد و سطوح پایین آن با فقر آهن در فرد مرتبط است. همچنین نتایج این آزمایش می‌تواند کم خونی و تالاسمی را نشان دهد. محدوده طبیعی MCV در تفسیر آزمایش خون بین 80 تا 96 است.
MCH در آزمایش به اندازه گیری غلظت خون پرداخته و متوسط حجم هموگلوبین را نشان می‌دهد. سطح پایین آن در خون نشان دهنده اکسیژن رسانی ضعیف است. محدوده طبیعی MCH در آزمایش خون 5/27 تا 2/33 پیکوگرم اعلام شده است.
