همه افراد در سن باروری تمایل دارند تا فرزند خود را به دنیا بیاورند و لذت پدر یا مادر شدن را بچشند. اما بعضی افراد ممکن است علیرغم تلاش در جهت فرزند آوری نتوانند به مرحله بارداری برسند. طبق یکی از آخرین گزارشات سازمان بهداشت جهانی، حدود 5/17 درصد از جمعیت بالغ در سراسر جهان تجربه ناباروری داشته‌اند. از این رو ، مطالعات بسیاری در جهت یافتن راه‌هایی برای درمان ناباروری در دنیا انجام شده است. یکی از این روش‌ها، درمان ناباروری به روش آی وی اف است. با ما تا پایان این مقاله همراه باشید تا با این روش درمانی مؤثر بیشتر آشنا شویم.
IVF چیست؟
آی وی اف یا IVF مخفف عبارت انگلیسی (In Vitro Fertilization) می‌باشد که نوعی درمان برای ناباروری از طریق لقاح آزمایشگاهی است. در این روش، تخمک زن با اسپرم مرد در خارج از بدن و در آزمایشگاه ترکیب می‌شود. تخمک بارور شده سپس به رحم زن منتقل می‌شود تا رشد کند.
در واقع، این روش به زوج‌هایی که در حالت طبیعی با انجام آزمایش بارداری به صورت مکرر هم امکان باروری ندارند کمک می‌کند و از مشکلات ژنتیکی نیز جلوگیری به عمل می‌آورد. باروری با آی وی اف بر اساس مراحل پیچیده‌ای انجام می‌شود و شکل مؤثری از فناوری کمک باروری (Assisted Reproductive Technology) است.
باروری با آی وی اف چگونه انجام می شود؟
IVF با استفاده از ترکیبی از داروها و روش‌های جراحی برای کمک به اسپرم در بارور کردن تخمک و کمک به کاشت تخمک بارورشده در رحم کار می‌کند. ابتدا، زن دارویی مصرف می‌کند که باعث می‌شود چندین تخمک در او بالغ و آماده لقاح شوند. سپس پزشک تخمک‌ها را از بدن او خارج کرده و در آزمایشگاه با اسپرم ترکیب می‌کند. با این کار، پزشک به اسپرم کمک کند تا به صورت مستقیم تخمک‌ها را بارور کند.
سپس، پزشک یک یا چند تخمک بارور شده (جنین) را مستقیماً در رحم قرار می‌دهد. اگر هر یک از جنین‌ها در پوشش داخلی رحم کاشته شوند، بارداری اتفاق می‌افتد. شاید این کار به نظر ساده به نظر برسد اما فرآیند پیچیده‌ای است و چندین ماه طول می‌کشد تا به طور کامل انجام شود.
گاهی اوقات، زوجین در اولین تلاش به نتیجه می‌رسند، اما بسیاری از افراد برای باردار شدن به بیش از یک دوره IVF نیاز دارند. در مجموع، باروری با آی وی اف شانس فرزندآوری را در افرادی که مشکل باروری دارند افزایش می‌دهد اما هیچ تضمینی وجود ندارد که این روش در همه افراد نتیجه بدهد.
مراحل باروری با آی وی اف از اول تا آخر
اولین مرحله در درمان به روش ای وی اف، مصرف داروهای باروری به مدت چند ماه است که به تشخیص پزشک اعلام می‌شود. این کار به تخمدان کمک می‌کند تا تخمک‌ها را تقویت و آماده لقاح کند. به این مرحله القای تخمک‌گذاری(Ovulation Induction) نیز گفته می‌شود. در این دوره ممکن است پزشک به صورت منظم، سونوگرافی یا آزمایش خون تجویز کند تا بتواند سطح هورمون را اندازه‌گیری و میزان تولید تخمک را بررسی کند.
زمانی که تخمک‌های بالغ به اندازه کافی در تخمدان تولید شد، توسط پزشک از بدن زن خارج می‌شود که اصطلاحاً به آن بازیابی تخمک(Egg Retrieval) گفته می‌شود. بازیابی تخمک یک روش جراحی جزئی است که در مطب پزشک یا در کلینیک باروری انجام می‌شود.
حین این عمل، به زن دارویی داده می‌شود تا در طول این عمل آرام و راحت باشد. پزشک یک لوله نازک و توخالی را از طریق واژن وارد تخمدان و فولیکول‌های نگهدارنده تخمک می‌کند. همزمان این عمل به وسیله سونوگرافی توسط پزشک بررسی می‌شود. یک نوع سوزن که به یک دستگاه مکنده متصل است به آرامی تخمک‌ها را از هر فولیکول بیرون می‌کشد.
در مرحله بعد روش باروری با آی وی اف، تخمک‌ها در آزمایشگاه با سلول‌های اسپرم ترکیب و یا به اصطلاح تلقیح می‌شود. تخمک و اسپرم با هم در ظرف مخصوصی نگه داری می‌شوند و لقاح اتفاق می‌افتد. اگر اسپرم‌ها تحرک کمی داشته باشند و به اندازه کافی شناوری نداشته باشند، ممکن است مستقیماً به تخمک‌ها تزریق شوند تا لقاح را تقویت کنند. وقتی که سلول‌های تخمک‌های بارور شده تقسیم می‌شوند و به جنین تبدیل می‌شوند، متصدیان آزمایشگاه میزان پیشرفت آنها را پایش می‌کنند.
برای انجام آزمایش‌های خود با دقیق‌ترین پاسخگویی، می‌توانید به بهترین آزمایشگاه در شمال تهران مراجعه نمایید.
حدود 3 – 5 روز پس از بازیابی تخمک، یک یا معمولا چند جنین در رحم قرار می‌گیرد. پزشک یک لوله نازک به داخل رحم برده و جنین را مستقیماً از طریق لوله وارد رحم می‌کند.
پس از انجام عمل باروری با آی وی اف چه اتفاقی می‌افتد؟
پس از انجام روش درمان باروری IVF و انتقال جنین به داخل رحم، اگر یکی از این جنین‌ها به پوشش رحم بچسبد، بارداری اتفاق می‌افتد. انتقال جنین در مطب پزشک یا در کلینیک باروری انجام می‌شود و معمولاً دردناک نیست.
بعد از باروری با آی وی اف، باید کل روز را استراحت کرد. از روز بعد، می‌توان به فعالیت‌های عادی بازگشت. بسته به شرایط بدن فرد و پیشرفت رشد جنین، ممکن است پزشک به مدت 8 تا 10 هفته اول، مصرف قرص یا تزریق هورمونی به نام پروژسترون را به طور روزانه تجویز کند. این داروها به این دلیل تجویز می‌شوند تا جنین را در بدن زنده نگه دارند و موجوب پیشرفت بارداری شوند.
تعیین یا انتخاب جنسیت به روش IVF
انتخاب جنسیت با آی وی اف و آزمایش ژنتیک قبل از لانه گزینی، پیشرفته‌ترین روش انتخاب جنسیت فرزند با دقت 100 درصد است. در این روش، تعداد کمی از سلول‌های یک جنین ساخته شده از طریق IVF، چند روز پس از لقاح از جنین خارج می‌شود و برای تجزیه و تحلیل کروموزومی به آزمایشگاه ژنتیک فرستاده می‌شود.
پس از بیوپسی، جنین‌ها بلافاصله منجمد می‌شوند تا در انتظار نتایج تجزیه و تحلیل ژنتیکی بمانند. پس از مشخص شدن نتایج، والدین تصمیم می‌گیرند که کدام جنین را انتخاب کنند. این روش به والدین اجازه می‌دهد تا جنسیت فرزند را با دقت بیش از 99.9 درصد انتخاب کنند.
چه کسانی می‌توانند از آی وی اف استفاده کنند؟
درمان ناباروری از طریق آی وی اف برای زنانی انجام می‌شود که دارای لوله‌های رحمی مسدود یا آسیب دیده باشند، دارای سابقه توبکتومی(بستن لوله‌ها) و خواهان باروری مجدد باشند، دارای آندومتریوز باشند و سنشان برای باروری بالا باشد. همچنین، روش درمان باروری با IVF برای زوجین دارای ناباروری به دلایل نامعلوم، بیماران با IUIهای متعدد ناموفق و مردان دارای اختلال اسپرم انجام می‌شود.
آیا روش درمانی باروری با آی وی اف عوارض جانبی دارد؟
مانند همه داروها و روش‌های پزشکی موجود، درمان باروری با IVF نیز دارای برخی خطرات و عوارض جانبی احتمالی است. این عوارض شامل نفخ شکم ، انقباض ماهیچه، افزایش حساسیت پستان، نوسانات خلقی، سردرد، کبودی، واکنش آلرژیک به داروها، خون ریزی و عفونت دستگاه تناسلی است. در صورت مشاهده هر یک از این عوارض می‌توان با پزشک مشورت کرد و روند درمان را پیش برد.
استفاده از درمان باروری با آی وی اف ممکن است اثرات عاطفی و روانی هم روی فرد و هم روی همسر و خانواده او داشته باشد. افراد زیادی در طول عمل IVF دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند.
شانس موفقیت بارداری با IVF چقدر است؟
یکی از سؤالاتی که افراد زیادی در این زمینه با آن مواجه می‌شوند که «شانس موفقیت روش آی وی اف چقدر است؟» شانس موفقیت باروری توسط ای وی اف به عوامل زیادی بستگی دارد. یکی از عوامل بسیار مهم سن زن است. از سن 37 سالگی به بعد میزان موفقیت کاهش می‌یابد. عامل دیگری که بر میزان موفقیت روش IVF اثرگذار است، تعداد جنین‌های منتقل شده است. در حال حاضر جمع آوری تخمک‌ها، لقاح و رشد اولیه جنین با کیفیت بالایی در کلینیک‌ها انجام می‌شود. مانع اصلی موفقیت، لانه گزینی پس از انتقال جنین و از دست دادن بارداری در مراحل اولیه است.
اگر فقط بخواهیم عامل سن را در نظر بگیریم، شانس موفقیت IVF برای زنان زیر 35 سال بین 41 تا 43 درصد، زنان 35 تا 37 سال بین 33 تا 36 درصد، زنان 38 تا 40 سال بین 23 تا 27 درصد و زنان بالای 40 سال بین 13 تا 18 درصد می‌باشد.
هزینه آی وی اف
روش لقاح مصنوعی ای وی اف یکی از پرهزینه‌ترین روش‌های درمان ناباروری محسوب می‌شود. عوامل متعددی در برآورد هزینه آی وی اف مؤثر است. این هزینه بسته به عواملی مثل تعداد دوره‌های IVF، مشاوره پزشکی، نوع کلینیک یا مرکز درمان ناباروری آی وی اف، آزمایشات و درمان‌های جانبی متغیر باشد. با این وجود، پرداخت این هزینه برای زوج‌هایی که در آرزوی به دنیا آوردن فرزند خود هستند ضروری است.
متأسفانه، مراحل درمان به وسیله ای وی اف تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد. اما با توجه به عواملی که پیش تر اعلام شد، هزینه عمل IVF بین 12 تا 15 میلیون تومان متغیر است.
آیا IVF از نظر شرعی در دین اسلام حلال است؟
انجام درمان باروری با آی وی اف در دین اسلام، حلال است. بارورسازی آزمایشگاهی در دین اسلام پذیرفته شده است به این شرط که این عمل برای زوج‌های که از ازدواجشان به طور قانونی ثبت شده باشد انجام شود.
از دید فرین
در این مقاله سعی کردیم تا با یکی از روش‌های مهم در درمان ناباروری که از طریق لقاح آزمایشگاهی انجام می‌شود آشنا شویم. جوانب مختلف این عمل، عوارض جانبی و هزینه این روش را مورد بررسی قرار دادیم. افرادی که شانس باروری کمتری دارند می‌توانند از روش IVF استفاده کنند. همچنین توصیه می‌شود زنانی که در حال افزایش سن هستند و فعلاً قصد بارداری ندارند، تخمک‌های خود را فریز کنند تا در زمانی که بخواهند باردار شوند با مشکلات کمتری مواجه شوند.
