راهنمای آزمایش قند خون

گلوکز قند اصلی موجود در جریان خون است و منبع اصلی انرژی در بدن می‌باشد. غذایی که می‌خوریم، طی فرایندهایی تبدیل به گلوکز می‌شود. وقتی گلوکز در جریان خون بالا می‌رود، پانکراس شروع به ترشح انسولین می‌کند و انسولین باعث ورود گلوکز به سلول های مختلف بدن می‌ شود.

میزان گلوکز در جریان خون محدودۀ نرمالی دارد که اگر از این رنج بالاتر یا پایین تر برود، علائم مختلفی در فرد بروز می‌ کند که نیاز به اصلاح و درمان خواهد داشت. دلایل مختلفی از جمله استرس، بیماری، پرخوری، ورزش‌ نکردن، کم‌آبی و نخوردن داروهای دیابتی باعث افزایش گلوکز خون می‌شوند. از طرف دیگر، مصرف بیش از حد انسولین، نخوردن غذای کافی، عفونت شدید و تحرک زیاد می‌ توانند منجر به کاهش گلوکز خون بشوند.

نشانه‌ های بالینی قند خون پایین شامل ضربان قلب سریع، لرز، عرق‌ کردن، اضطراب، اختلال هوشیاری، سرگیجه و گرسنگی می‌ باشند و قند خون بالا با علائمی نظیر تشنگی، خستگی، تاری دید، از دست دادن وزن، عفونت های راجعه و تکرر ادرار همراه است.

آزمایش قند خون جهت آگاهی افراد از میزان قند خون و ابتلا به پیش‌ دیابت و دیابت و یا سایر موارد انجام می‌ شود.

آزمایش های قند خون عبارتند از:

• آزمایش قند خون ناشتا
• آزمایش تحمل گلوکز
• آزمایش قند خون تصادفی
• آزمایش غربالگری قند خون
• آزمایش A₁C

آزمایش قند خون ناشتا (FBS)

در این آزمایش، قند خون فرد پس از 8 ساعت ناشتا‌ بودن ارزیابی می‌ شود. میزان نرمال قند خون ناشتا در جدول زیر بیان شده‌است. شما می‌توانید نتیجۀ آزمایش قند خون ناشتای خود را با محدودۀ نرمال مقایسه کنید و ببینید که آیا مبتلا به پیش‌ دیابت و دیابت هستید یا قند خون شما در محدودۀ طبیعی قرار دارد.

 

میزان گلوکز خون ناشتا (mg/dl)	تفسیر نتیجۀ آزمایش
70-110	طبیعی
110-125	پیش‌دیابت
125˃	دیابت

قند خون ناشتا یا (Fasting Blood Sugar) که به اختصار FBS خوانده می‌شود، در برگۀ آزمایش در اولین ستون سمت چپ نوشته می‌ شود. در ستون دوم نتیجۀ آزمایش شما و در ستون سوم رنج نرمال آن بیان می‌ شود. در مواردی که نتیجۀ آزمایش شما بالاتر و یا پایین تر از محدودۀ طبیعی باشد، با حروف H و L یا ستاره مشخص می‌گردد.

تفسیر آزمایش قند خون ناشتا: مطابق جدول فوق، در صورتی که نتیجۀ آزمایش بین 70 تا 110 باشد، قند خون ناشتای شما طبیعی است. ولی اگر این میزان بین 110 تا 125 باشد، می‌توان آن را نشانۀ پیش‌ دیابت دانست. در صورتی که میزان آن از 125 بالاتر باشد، فرد مبتلا به دیابت است و برای تایید تشخیص، بهتر است تحت نظر پزشک آزمایش های تشخیصی بیشتری را بدهد.

 آزمایش تحمل گلوکز

این آزمایش میزان گلوکز خون را قبل و بعد از نوشیدن محلولی که حاوی گلوکز است، می‌سنجد. فرد 8 تا 10 ساعت قبل از آزمایش ناشتا است و از او نمونۀ خونی گرفته می‌‌شود تا میزان FBS او ارزیابی شود. سپس محلول حاوی گلوکزی به فرد خورانده می‌شود و قند خون او یک تا سه ساعت بعد از آن ارزیابی می‌شود.

میزان گلوکز خون پس از 2 ساعت (mg/dl)	تفسیر نتیجۀ آزمایش
140˂	طبیعی
140-199	پیش‌دیابت
200˃	دیابت

تفسیر نتیجه آزمایش تحمل گلوکز: همانند جدول، اگر نتیجۀ آزمایش کمتر از 140 mg/dL باشد، فرد سالم است و مشکل قند خون ندارد. اگر این میزان بین 140 – 199 mg/dL باشد، فرد در مرحلۀ پیش‌دیابت است و اگر این میزان بیشتر از 200 mg/dL باشد، فرد مبتلا به دیابت است.

آزمایش قند خون تصادفی

این آزمایش میزان قند خون فرد را در زمان آزمایش می‌ سنجد. شما می‌توانید این آزمایش را در هر زمانی بدهید و نیازی به ناشتا‌بودن ندارد.

میزان گلوکز خون تصادفی (mg/dl)	تفسیر نتیجۀ آزمایش
N/A	طبیعی
N/A	پیش‌دیابت
200 ≤	دیابت

تفسیر نتیجه آزمایش قند خون تصادفی: در این آزمایش به طور کلی یک معیار در نظر گرفته می‌شود. اگر میزان قند خون تصادفی شما برابر و یا بیشتر از 200 mg/dL باشد، شما مبتلا به دیابت هستید و می‌توانید برای تشخیص قطعی دیابت، آزمایش A₁C و سایر آزمایش ها را به درخواست پزشک انجام دهید.

آزمایش غربالگری قند خون

در این آزمایش میزان قند خون فرد در زمان آزمایش ارزیابی می‌ شود. محلولی به فرد خورانده می‌شود که حاوی گلوکز است و یک ساعت بعد، مجددا از فرد نمونۀ خونی گرفته می‌شود تا سطح قند خون او ارزیابی شود.

میزان گلوکز خون پس از 1 ساعت (mg/dl)	تفسیر نتیجۀ آزمایش
140≥	طبیعی
140˃	انجام آزمایش تحمل گلوکز

تفسیر نتیجه آزمایش غربالگری قند خون: مطابق جدول، اگر میزان قند خون فرد برابر یا کمتر از 140 mg/dL باشد، فرد سالم است و در صورتی که این میزان بیشتر از 140 mg/dL باشد، نیاز به انجام آزمایش تحمل گلوکز می‌باشد.

آزمایش A₁C

این آزمایش میانگین قند خون را در سه ماه گذشته مشخص می‌کند و یکی از رایج ترین آزمایش ها برای تشخیص پیش‌دیابت و دیابت است. از این آزمایش برای نظارت بر روند مدیریت قند خون بیمار استفاده می‌شود. نتایج آزمایش A₁C در تشخیص قطعی دیابت قابل‌ اطمینان‌ تر از سایر آزمایش های قند خون است.

A1C (%)	تفسیر نتیجۀ آزمایش
5.7˂	طبیعی
5.7 – 6.4	پیش‌دیابت
6.5≤	دیابت

تفسیر نتیجه آزمایش A₁C: اگر میزان A₁C کمتر از 5.7% باشد، میزان قند خون سه ماهۀ فرد نرمال و طبیعی است. در صورتی که نتیجۀ آزمایش بین 5.7 تا 6.4% باشد، فرد در مرحلۀ پیش‌دیابت قرار دارد و اگر میزان قند خون برابر یا بیشتر از 6.5% باشد، فرد مبتلا به دیابت است.

پزشکان برای نظارت بر کنترل قند خون افراد دیابتی، به طور معمول درخواست آزمایش A₁C را در کنار FBS می‌دهند. از آنجایی که این آزمایش میانگین سه ماهۀ قند خون را مشخص می‌کند، سطح پایدارتری از میزان گلوکز خون را ارائه می‌‌دهد.

دستگاه گلوکومتر

پزشک در مواردی که به طور قطعی دیابت فرد را تشخیص می‌دهد و داروهای مورد نیاز را برای او تجویز می‌کند، علاوه بر چکاپ های سه‌ ماهه و یا شش‌ ماهه، از فرد بیمار می‌ خواهد تا دستگاه گلوکومتر خانگی را تهیه نماید و به طور روزانه به صورت ناشتا قند خون خود را چک کند و در صورت عدم کنترل قند خون به پزشک خود اطلاع دهد. این دستگاه دارای کیت ها و سوزن های یکبار‌مصرف است و تفسیر نتایج آن همانند نتایج آزمایش خون ناشتا است.