بارداری خارج از رحم یا همان بارداری خارج از جایگاه طبیعی جنین، یکی از مشکلات جدی و پرخطر برای سلامت مادر و جنین است. در این نوع بارداری، جنین در خارج از رحم یا جایگاه طبیعی خود قرار می‌گیرد که ممکن است در لوله فالوپ، داخل شکم یا در نزدیکی تخمدان‌ها باشد. این مشکل ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، عفونت‌های مادر، نقص ساختاری رحم و … رخ دهد.
این مورد در صورت شناسایی زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند از آسیب دیدن مادر، جنین و حتی مرگ جنین جلوگیری کند. بهترین راه برای جلوگیری از این مشکل، انجام مراقبت‌های پیشگیرانه و معاینات منظم در دوران بارداری است. در ادامه مقاله قصد داریم درباره بارداری خارج از رحم، علل، علائم و درمان آن بیشتر صحبت کنیم، پس تا پایان مطالب ما را همراهی کنید.
پیشنهاد مطالب مرتبط: چسبندگی رحم
منظور از بارداری خارج از رحم چیست؟
بارداری خارج از رحم (ECTOPIC PREGNANCY) به معنای بارداری است که جنین در ناحیه‌ای خارج از رحم مانند لوله فالوپی (شلواگ) رشد می‌کند. رحم مکان اصلی رشد و تغذیه جنین است، اما در برخی موارد، تخمک به طور غیرعادی در جزء دیگری از سیستم تناسلی زن مثل لوله فالوپی پیوند می‌خورد. بنابراین، جنین نمی‌تواند به طور طبیعی در رحم جا به جا شود و در مکان خارج از رحم رشد می‌کند.
این نوع بارداری به وسیله‌ی آزمایش بارداری ساده، تشخیص داده نمی‌شود و بسیار خطرناک است؛ زیرا لوله فالوپی کوچک است و نمی‌تواند جنین را حمل کند. همچنین، جنین در صورت رشد بیش از حد در لوله فالوپی، ممکن است باعث شکستن و خونریزی داخلی شود که می‌تواند به عارضه جدی و حتی زنده نگه نداشتن مادر منجر شود.
بارداری خارج از رحم نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد. در صورت شک، باید فورا به پزشک مراجعه کرده و تحت مراقبت و درمان لازم قرار بگیرید. در بسیاری از موارد، این نوع بارداری با عمل جراحی ترمیم می‌شود، اما در برخی موارد نیاز به جراحی اورژانسی و حتی از بین بردن لوله فالوپی دارد.
علت بارداری خارج از رحم
بارداری خارج از رحم به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که عمده علل آن عبارتند از:
- آسیب یا تنگی در لوله فالوپی: اگر لوله فالوپی آسیب ببیند یا تنگ شود، جنین در این محل پیوند خواهد خورد و بارداری خارج از کیسه‌ی رحم رخ می‌دهد. این آسیب می‌تواند ناشی از عفونت‌ها، التهابات، عمل جراحی قبلی در ناحیه لوله فالوپی، تشکیل زخمها یا ترشحات غیرطبیعی باشد.
- عوامل هورمونی: اختلالات هورمونی می‌توانند باعث عدم حرکت مناسب جنین در لوله فالوپی شده و در نتیجه باعث بارداری در خارج از کیسه‌رحم شود. مثلا افزایش سطح هورمون پروژسترون می‌تواند در بروز چنین مشکلی دخیل باشد.
- عوامل تروماتیک: در برخی موارد، آسیب دیدن لوله فالوپی یا تخمدان می‌تواند ناشی از صدمه‌های فیزیکی باشد، مانند حوادث تصادفی، ضربه‌ها یا سایر فعالیت‌های بدنی شدید.
- عوامل تشریحی: بعضی از مشکلات تشریحی تخمدان و لوله فالوپی می‌توانند موجب بارداری خارج از رحم شوند. این مشکلات شامل توالی‌های نادر و نامتعارف ساختاری لوله فالوپی و تخمدان، نارسایی اندام داخلی و نارسایی ساختاری است.
- عوامل مربوط به رحم: برخی از تغییرات رحمی می‌توانند علت بروز این مورد شوند. به عنوان مثال، وجود فیبرومهای رحمی (توده های خوش خیم) در نزدیکی تخمدان یا لوله فالوپی ممکن است عاملی برای پیوند جنین شود.
بارداری خارج از رحم نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد؛ زیرا می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند خروج خون داخلی و ترک یا نارسایی لوله فالوپی شود. در صورت بروز علائم نگران‌کننده مانند درد شدید ناگهانی در ناحیه کمر و شکم، خونریزی و سردرد شدید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین برای انجام آزمایش‌های خود می‌توانید با پرسنل مجرب آزمایشگاه فرین جهت انجام آزمایش در منزل اقدام کنید.
علائم بارداری خارج از رحم
بعد از انجام آزمایش خون و اطمینان از بارداری خود، ممکن است با علائمی روبه‌رو شوید که در صورت وقوع آن باید سریع به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است باعث شکستن لوله فالوپی یا عوارض خطرناکی شود. در ادامه، برخی از شایع‌ترین علائم را ذکر می‌کنیم:
- درد شدید در ناحیه کمر و شکم: این درد ممکن است شدیدتر از دردهای قاعدگی معمول باشد و بیشتر اوقات در یک یا هر دو طرف شکم حس می‌شود.
- خونریزی شدید: خونریزی قابل توجهی که خارج از دوره قاعدگی رخ می‌دهد، ممکن است نشانه بارداری خارج از رحم باشد. این خونریزی معمولا به رنگ قرمز روشن بوده و با درد همراه است.
- درد در منطقه کمر: درد یا حساسیت در ناحیه پشتی کمر نیز می‌تواند علامت این نوع بارداری باشد.
- احساس تهوع و استفراغ: در برخی موارد، ممکن است علائمی مانند تهوع و استفراغ را به همراه داشته باشید.
- 5. اندازه نامناسب رحم: در بارداری خارج از رحم، رشد رحم نامناسب بوده و ممکن است رحم در اندازه نرمال نباشد.
- 6. درد در یک طرف شکم: اگر بارداری در یک لوله فالوپی رخ داده باشد، ممکن است درد و حساسیت در یک طرف شکم را تجربه کنید.
مهم است که بدانید که این علائم ممکن است با سایر شرایط و علائم مرتبط با بارداری و پریودی متفاوت باشند. در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا تشخیص صحیح و درمان مناسب انجام شود.
درمان بارداری خارج از رحم
روش‌های مختلفی برای درمان بارداری خارج از رحم وجود دارد، اما در هر صورت اولین قدم تشخیص صحیح و زمانی این حالت است. اگر شما مشکوک به بارداری از این نوع هستید یا علائمی مانند خونریزی شدید، درد شدید در ناحیه شکمی یا شانه، سرگیجه و ضعف عمومی تجربه می‌کنید، باید به سرعت به پزشک خود مراجعه کنید. درمان بارداری خارج از رحم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
جراحی: در بسیاری از موارد، جراحی لاپاروسکوپی یا باز پیشنهاد می‌شود تا جنین خارج از رحم برداشته شود و خونریزی متوقف شود. در صورت لزوم، بخشی از لوله فالوپیوس نیز برداشته می‌شود.
درمان دارویی: در بعضی موارد، مصرف داروهای مثبت‌کننده سنگینی رحم نظیر متوترکسات (Methotrexate) می‌تواند به عنوان جایگزین جراحی استفاده شود، اما این روش در موارد خاصی قابل استفاده است و باید توسط پزشک تعیین شود.
پیگیری و پشتیبانی: پس از درمان، معمولا نیاز به پیگیری دقیق و درمانی برای کنترل خونریزی، جلوگیری از عفونت و پشتیبانی روحی و جسمی فراهم می‌شود.
مهمترین نکته این است که بسته به شرایط هر فرد، روش درمانی متفاوتی انتخاب می‌شود. مشاوره و هماهنگی با پزشک تخصصی زنان و زایمان در این موارد بسیار حائز اهمیت است.
آیا بارداری خارج از رحم یک مشکل شایع بین زنان است؟
بارداری خارج از جایگاه عادی جنین در رحم، به عنوان یک وضعیت نادر و پیچیده محسوب می‌شود. این وضعیت دقیقا چقدر شایع است وابسته به عوامل مختلفی از جمله سابقه جراحیهای رحم و لوله‌های فالوپی، سن زن، استفاده از روش‌های باروری مصنوعی، طول دوره قاعدگی و سایر عوامل توانائی جفت برای باروری است.
آزمایشگاه فرین به عنوان بهترین آزمایشگاه در قیطریه شناخته شده است
به طور کلی، بارداری خارج از رحم به نسبت پایینی اتفاق می‌افتد. آمارهای مختلف نشان می‌دهد که حدود 1-2 درصد از تمام بارداری‌ها، خارج از رحم شکل می‌گیرند. با این حال، برای برخی زنان و در برخی موقعیت‌ها، ریسک بارداری خارج از رحم بیشتر است. در صورت بروز نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارید؛ زیرا این وضعیت جدی و نیازمند مداخله پزشکی است.
چه افرادی بیشتر در معرض بارداری خارج رحمی هستند؟
ممکن است هر خانمی دچار بارداری خارج رحمی شود اما افرادی که دارای شرایط زیر هستند، احتمال بیشتری دارد که این مورد برایشان پیش بیاید:
- خانم‌هایی که در سن 35 سال به بالا برای بارداری اقدام می‌کنند
- افرادی که سابقه‌ی جراحیهای لگن، شکم و سقط جنین دارند
- لقاح با داروها یا روش‌های باروری غیر طبیعی مانند باروری با IVF
- سابقه‌ی ابتلا به بیماری‌های مقاربتی
- سابقه‌ی بیماری التهاب لگن (PID)
- وجود ناهنجاری در ساختار لوله‌های فالوپ به طوری که تخمک توانایی حرکت درون آنها را نداشته باشد
سخن پایانی
بارداری خارج از رحم به عنوان یک حالت ناهنجار بارداری شناخته می‌شود که در آن جنین درون رحم تثبیت نمی‌شود و به جای آن در سایر مناطق رحم، لوله فالوپی یا خارج از رحم قرار می‌گیرد. این حالت بسیار خطرناک است و نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد؛ زیرا لوله فالوپی یا سایر مناطق قادر به پشتیبانی از رشد و توسعه صحیح جنین نیستند.
با توجه به خطر جدی بارداری خارج از رحم، درمان سریع و مؤثر از طریق جراحی اغلب ضروری است. اگر شما شک دارید که ممکن است در معرض این حالت قرار داشته باشید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسبی صورت گیرد.
