این روز‌ها همه می‌دانند که برای پیروی از یک سبک زندگی سالم لازم است تا چندین ماده‌ی مغذی ضروری و ویتامین‌ها، در بدن تامین شوند. دلایل متعددی از جمله عادات غذایی نامناسب وجود دارند که یک فرد ممکن است دچار کمبودهای تغذیه‌ای شود، اما خوشبختانه راه‌های مختلفی نیز برای افزایش سطح مواد مغذی و ویتامین‌ها به‌میزان مناسب وجود دارد. از طرفی مواد مغذی و ویتامین‌ها برای حفظ یک سیستم گوارشی قوی نیز مورد نیاز است. در این مقاله به بررسی ارتباط کمبود ویتامین و نفخ شکم می‌پردازیم.
بیشتر بخوانید: انواع ویتامین برای رشد مو
کمبود کدام ویتامین‌ها موجب نفخ شکم می‌شود؟
بیش از 90 درصد از افراد مبتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS)، نفخ معده را تجربه می‌کنند. کمبود یک ماده معدنی یا ویتامین ممکن است نقش کلیدی در نفخ شکم داشته باشد. کمبود برخی مواد مغذی نیز می‌تواند به ناراحتی گوارشی و نفخ منجر شود. شایع‌ترین کمبود مواد مغذی که با نفخ در ارتباط است روی، منیزیم، مولیبدن و تیامین می‌باشد. با توجه به این که در این مقاله قصد داریم منحصراً در مورد ویتامین‌های موثر در بهبود نفخ شکم صحبت کنیم، در ادامه به بررسی این ویتامین‌ها می‌پردازیم:
ویتامین A
ویتامین A یکی از ویتامین‌های محلول در چربی است که برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش، بسیار ضروری می‌باشد. این ویتامین روده را تقویت می‌نماید و با بهبود عملکرد روده، از ابتلا به بیماری کرون جلوگیری خواهد شد. مصرف این ویتامین باید با تجویز پزشک (هنگامی‌که کمبود آن در بدن توسط آزمایش، به اثبات برسد)، باشد. از جمله مهمترین منابع غذایی ویتامین A شامل فلفل، شیر، سیب‌زمینی و هویج هستند.
بیشتر بخوانید: انجام تمامی آزمایشات با به روزترین تجهیزات در آزمایشگاه چیذر (فرین)
ویتامین‌های گروه B
ویتامین‌های گروه B، به‌خصوص ویتامین B12 نقش بسیار مهمی در بهبود عملکرد معده و دستگاه گوارش دارند. این گروه از ویتامین‌ها در ماهی، مرغ، سبزیجات، لوبیا و لبنیات یافت می‌شوند. ویتامین‌های گروه B به تشکیل گلبول قرمز خون کمک می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهند که این ویتامین‌ها در بهبود هضم غذا، جلوگیری از ایجاد زخم و ورم معده تاثیر بسیار زیادی دارند.
ویتامین‌های گروه B از طریق افزایش انرژی و تقویت سیستم ایمنی بدن قادر هستند تا از بیماری‌های دستگاه گوارش جلوگیری نمایند. لازم به تذکر است که مصرف ویتامین‌ها باید با تجویز پزشک صورت بگیرد و به‌طور سرخود نباید از آن‌ها استفاده نمایید.
ویتامین B1
ویتامین B1 یا تیامین یکی از ویتامین‌های ضروری در عملکرد دستگاه گوارش است. این ویتامین، کربوهیدرات موجود در غذا را به انرژی برای سلول‌ها، تبدیل می‌کند و علاوه بر آن یکی از ویتامین‌هایی است که اشتها را تنظیم می‌نماید. ویتامین B1 یکی از ویتامین‌های مهم برای جذب گلوکز در بدن است. این ویتامین معمولاً در قالب شربت‌های مولتی ویتامین به بازار عرضه می‌شود. از منابع مهم ویتامین B1، تخم‌مرغ، شیر، پنیر، مرغ، گوشت گوساله و غلات است. در صورت کمبود ویتامین B1، ایجاد ناراحتی شکمی، تهوع و مشکلات گوارشی دور از انتظار نیست. توجه داشته باشید با این که ویتامین B1 از جمله ویتامین‌های بی‌خطر است اما مصرف بیش از اندازه‌ی آن در دوز‌های بالا ممکن است سبب ناراحتی معده شود.
درباره علائم و درمان کم خونی بیشتر بخوانید
ویتامین B3
ویتامین B3 نمی‌تواند در بدن تولید شود و از این رو باید حتماً از طریق منابع غذایی وارد بدن شود. این ویتامین، محلول در آب است و نمی‌تواند در بدن ذخیره شود از این رو مقدار اضافی آن از طریق ادرار خارج می‌شود.
وظیفه‌ی مهم ویتامین B3، کنترل عملکرد‌های دستگاه گوارش است. این ویتامین به نیاسین معروف بوده و در صورت کمبود آن، کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و الکل بدن تجزیه نمی‌شود. در این صورت فرد به بیماری پلاگر دچار می‌شود. از علائم این بیماری می‌توان به اسهال و استفراغ شدید اشاره کرد. از طرفی کمبود این ویتامین در بدن سبب بی‌اشتهایی می‌شود.
از جمله مهمترین منابع ویتامین B3 می‌توان به جگر، گوشت بوقلمون، سینه‌ی مرغ، ماهی تن، ماهی سالمون، گوشت گاو، بادام زمینی، نخود سبز، سیب‌زمینی، قارچ، آووکادو و… اشاره کرد.
ویتامین B6
ویتامین B6 یا پیریدوکسین، یکی از ویتامین‌های محلول در آب است که نقش بسیار مهمی در گوارش و بدن دارد. کار این ویتامین، تجزیه و پردازش پروتئین‌های دریافت شده در بدن است. معمولاً این ویتامین در شربت‌های B کمپلکس موجود می‌باشد. در صورت کمبود شدید ویتامین B6، آمپول این ویتامین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از دیگر خواص آن خاصیت ضد تهوع و استفراغ آن می باشد. ویتامین B6 در نخود، سینه‌ی مرغ کبابی، گوشت گاو، موز، ماهی تن، هویج، فندق، سیب‌زمینی، سویا، اسفناج و… موجود است. از طرفی آووکادو منبع بسیار غنی از این ویتامین است.
ویتامین B12
ویتامین B12 نیز از ویتامین‌های ضروری برای گوارش به‌حساب می‌آید. کمبود ویتامین B12 سبب می‌شود که اسیدفولیک و کربوهیدرات‌های در بدن، بی مصرف باقی بمانند. فقط در حضور این ویتامین در بدن، با تولید سلول‌های خونی، امکان استفاده از این اجزاء وجود دارد.
ویتامین C
ویتامین C یکی از ویتامین‌های ضروری و موثر در دستگاه گوارش است. این ویتامین با تقویت سیستم ایمنی بدن، به جذب آهن کمک می‌کند. ویتامین C یک آنتی‌اکسیدان قوی است که کمک زیادی به جذب آهن در بدن و هضم غذا می‌نماید. از طرفی ویتامین C به‌علت حفاظت از لثه‌ها به دارا بودن دندان‌هایی سالم برای جویدن غذا، کمک می‌کند.
ویتامین D
تحقیقات نشان می‌دهد که 60 تا 70 درصد افراد مبتلا به التهاب روده، کمبود ویتامین D دارند. ویتامین D به بدن کمک می‌کند تا موادی مانند کلسیم و فسفر را که برای ایجاد استخوان‌های قوی و سالم ضروری هستند، جذب کند. ویتامین D هم‌چنین برای کاهش عفونت و التهاب در بدن، شناخته شده است. البته ویتامین دی نقش‌های بسیار مهم دیگری هم در بدن دارد. درباره علائم کمبود ویتامین D باید اشاره به ایمنی ضعیف بدن کرد.
ویتامین D ویتامینی است که به بهبود نفخ کمک می‌کند و می‌تواند التهاب ایجاد شده در دستگاه گوارشی ضعیف را به حداقل برساند. علاوه بر این، کمبود ویتامین D منجر به دیسبیوز (Dysbiosis) میکروبیوم روده یا کولیت شدید می‌شود. ویتامین D را می‌توان از طریق برخی غذاها یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید، در بدن حفظ کرد. از مهمترین علائمی که نشان می‌دهند سطح ویتامین دی بدن کم‌تر از حد عادی است، شامل خستگی، درد در استخوان‌ها و کمر، افسردگی، اختلال در ترمیم زخم، ریزش مو و درد عضلانی است.
نقش ویتامین D در دستگاه گوارش شامل موارد زیر می‌شود:
- کمک به تنظیم جذب کلسیم
- کمک به جذب منیزیم، فسفات، آهن و روی
- حفاظت از روده با تأثیرگذاری بر عملکرد سلول‌های ایمنی و تنظیم التهاب
- افزایش تنوع و غنای میکروبیوم و افزایش باکتری‌های سالم
- تاثیر بر کاهش نفخ
- کمک به بهبود علائم ناشی از IBS، شامل درد شکم، اسهال، یبوست و نفخ
- کاهش علائم سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر مانند نفخ شکم
مصرف میوه‌ی خام و تاثیر آن بر دستگاه گوارش
مصرف میوه برای دریافت ویتامین‌های لازم برای دستگاه گوارش، ضروری است، اما در صورت مصرف زیاد میوه‌های نفخ‌آور، ممکن است نفخ در موارد زیر تشدید یابد:
- وجود مشکلات گوارشی
- مصرف بیش از حد فیبر میوه
- زیاده‌روی در مصرف میوه‌های با طبع سرد
- وجود بیماری‌های زمینه‌ای
بیشتر بخوانید: انواع جوش صورت و درمان آن
کلام آخر
برخی از مواد مغذی اولیه مورد نیاز برای حمایت از سیستم گوارشی شامل آهن و ویتامین D و هم‌چنین ویتامین‌های B و C هستند. ویتامین‌های گروه B اطمینان حاصل می‌کنند که معده و روده به‌درستی کار خواهند کرد. از طرفی ویتامین C موجب جذب صحیح آهن می‌شود و ایمنی را تقویت می‌نماید. در حالی‌که ویتامین‌های B را می‌توان در ماهی، لبنیات و گوشت یافت، ویتامین C عمدتاً در میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شوند. به طور‌خاص، ویتامین C در مرکبات، انواع توت‌ها، کلم بروکلی و اسفناج یافت می‌شود.
در صورتی‌که اختلالات گوارشی شما مانند نفخ دائمی و بلندمدت است، حتماً باید در اولین فرصت به پزشک متخصص گوارش مراجعه نمایید.
